Trong môi trường làm việc hiện đại, kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu là yếu tố quan trọng giúp bạn xây dựng mối quan hệ bền vững, giải quyết vấn đề hiệu quả và tạo sự tin tưởng từ đồng nghiệp, cấp trên cũng như khách hàng. Biết lắng nghe không chỉ là nghe bằng tai, mà là hiểu bằng trái tim, phản hồi bằng sự đồng cảm.
Nhiều người giỏi nói, nhưng người thành công thật sự là người biết lắng nghe. Khi bạn lắng nghe tích cực và thấu hiểu người khác, bạn không chỉ nắm bắt thông tin mà còn chạm đến cảm xúc – điều tạo nên sự kết nối sâu sắc trong giao tiếp.
1. Lắng nghe tích cực (Active Listening)
Lắng nghe tích cực là kỹ năng chủ động tiếp nhận, phân tích và phản hồi thông tin một cách có ý thức. Đây là nền tảng của kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu, giúp bạn không chỉ “nghe” mà còn “hiểu đúng” điều người khác muốn truyền đạt.
Tập trung 100% khi người khác nói
Khi trò chuyện, hãy gác lại điện thoại, ngừng suy nghĩ lan man và tập trung hoàn toàn vào người nói. Ánh mắt, tư thế, và sự chú tâm của bạn là cách thể hiện sự tôn trọng.
Một người lắng nghe trọn vẹn sẽ khiến người nói cảm thấy được coi trọng và sẵn sàng chia sẻ nhiều hơn.
Sử dụng ngôn ngữ cơ thể thể hiện sự quan tâm
Gật đầu nhẹ, mỉm cười, hoặc nghiêng người về phía trước là những tín hiệu phi ngôn ngữ thể hiện bạn đang lắng nghe. Đôi khi, ngôn ngữ cơ thể còn có sức mạnh hơn lời nói.
Khi được phản hồi bằng ánh mắt và thái độ tích cực, người nói sẽ cảm thấy an tâm và tin tưởng bạn hơn.
Đặt câu hỏi làm rõ thay vì ngắt lời
Thay vì chen ngang, hãy để người nói hoàn thành ý rồi đặt câu hỏi:
“Anh có thể nói rõ hơn phần này không ạ?”
“Ý chị là… đúng không ạ?”
Cách đặt câu hỏi như vậy vừa thể hiện sự quan tâm, vừa giúp bạn hiểu sâu hơn – đúng tinh thần của kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu.
2. Đồng cảm và thấu hiểu
Lắng nghe chỉ thực sự có giá trị khi bạn thấu hiểu cảm xúc và nhu cầu của người khác. Đây là bước nâng cao trong quá trình rèn luyện kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu.
Đặt mình vào vị trí của người khác
Khi bạn thử nhìn vấn đề từ góc nhìn của họ, bạn sẽ hiểu được vì sao họ lại hành động hoặc nói như vậy. Sự đồng cảm không chỉ giúp giảm xung đột mà còn tạo ra không khí làm việc thân thiện, hỗ trợ lẫn nhau.
Ví dụ: Khi một đồng nghiệp phản ứng gay gắt trong cuộc họp, thay vì phản bác ngay, hãy tự hỏi:
“Liệu họ đang chịu áp lực gì không?”
“Mình có thể giúp họ giải tỏa bằng cách nào?”
Đó chính là thấu hiểu – bước sâu nhất của lắng nghe.
Nhận biết cảm xúc ẩn sau lời nói
Không phải ai cũng nói thẳng điều họ cảm nhận. Đôi khi, nụ cười gượng gạo hay giọng nói chậm lại đã tiết lộ nhiều hơn lời nói.
Hãy quan sát biểu cảm, giọng điệu và tốc độ nói để nhận biết cảm xúc thật của người đối diện.
Việc “nghe” bằng cả giác quan giúp bạn thể hiện sự tinh tế và tăng khả năng đọc vị cảm xúc – một phần quan trọng của kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu.
Phản hồi thể hiện sự hiểu biết và quan tâm
Sau khi nghe, hãy phản hồi bằng thái độ chân thành:
“Em hiểu cảm giác của anh khi dự án bị trễ.”
“Chị nói đúng, việc đó thực sự gây nhiều áp lực.”
Những phản hồi như vậy giúp người nói cảm nhận được rằng bạn không chỉ nghe, mà còn hiểu và chia sẻ cùng họ.
3. Đọc vị nhu cầu thầm kín
Một cấp độ cao hơn của kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu là đọc vị nhu cầu ẩn sau lời nói. Đây là khả năng nhận ra điều người khác muốn nhưng chưa nói ra — thường gặp trong các mối quan hệ công sở, đặc biệt khi làm việc với khách hàng hoặc sếp.
Nhận biết những gì người ta muốn nhưng không nói ra
Đôi khi, cấp trên không yêu cầu trực tiếp, nhưng bạn có thể đoán ra mong muốn của họ qua cách đặt câu hỏi, ngữ điệu hoặc sự nhấn mạnh.
Ví dụ:
“Dự án này quan trọng lắm, hy vọng em hiểu ý anh.”
Câu nói này ngụ ý rằng người nói mong bạn chủ động hơn, không cần nhắc nhở.
Việc “đọc giữa các dòng” như vậy giúp bạn đi trước một bước, thể hiện sự tinh tế và chuyên nghiệp.
Phát hiện vấn đề trước khi được yêu cầu
Người có kỹ năng lắng nghe tốt thường phát hiện dấu hiệu bất thường sớm – như khi khách hàng không hài lòng nhưng chưa nói ra, hoặc đồng nghiệp đang căng thẳng.
Khi bạn nhận ra và hỗ trợ đúng lúc, bạn sẽ trở thành người đáng tin cậy trong mắt họ.
Đề xuất giải pháp phù hợp đúng thời điểm
Sau khi lắng nghe và thấu hiểu, điều quan trọng là hành động đúng thời điểm.
Một lời đề xuất hợp lý, nhẹ nhàng sẽ cho thấy bạn không chỉ quan tâm mà còn chủ động giúp giải quyết vấn đề.
Ví dụ:
“Em thấy nhóm đang gặp khó với tiến độ, em có thể hỗ trợ phần dữ liệu để đẩy nhanh tiến trình không ạ?”
Đây chính là bước kết nối thực tế giữa lắng nghe – thấu hiểu – hành động, thể hiện kỹ năng giao tiếp ở cấp độ cao.
4. Rèn luyện kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu mỗi ngày
Giống như bất kỳ kỹ năng nào khác, lắng nghe và thấu hiểu cần được rèn luyện thường xuyên. Một số cách đơn giản để bạn cải thiện mỗi ngày:
- Giữ im lặng có chủ đích: Hãy học cách dừng lại 3 giây trước khi phản hồi.
- Không phán xét: Mở lòng và chấp nhận quan điểm khác biệt.
- Ghi chú điểm chính: Giúp bạn nhớ và phản hồi chính xác.
- Tập trung vào cảm xúc, không chỉ từ ngữ: Giúp hiểu rõ hơn động cơ và nhu cầu của người khác.
- Thực hành phản hồi tích cực: “Mình hiểu ý bạn”, “Điều đó thật sự quan trọng”… là những câu thể hiện sự quan tâm chân thành.
Kết luận
Trong mọi môi trường làm việc – từ công sở đến kinh doanh – kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu là nền tảng tạo nên sự tôn trọng, gắn kết và thành công. Khi bạn biết lắng nghe, bạn không chỉ nắm bắt thông tin mà còn mở ra cánh cửa của lòng tin.
Hãy nhớ, người nói giỏi được chú ý – người biết lắng nghe được tin tưởng.
Rèn luyện kỹ năng này mỗi ngày, bạn sẽ thấy mối quan hệ của mình trở nên tích cực hơn, công việc hiệu quả hơn và bản thân trưởng thành hơn.
