Trong môi trường làm việc hiện đại, kỹ năng về cảm xúc và nhận thức (Emotional & Self-Awareness Skills) ngày càng trở thành yếu tố cốt lõi giúp mỗi cá nhân phát triển bền vững. Dù bạn là nhân viên mới hay nhà quản lý, việc hiểu rõ bản thân, kiểm soát cảm xúc và thấu hiểu người khác sẽ giúp bạn làm việc hiệu quả, được tin tưởng và thăng tiến trong sự nghiệp.
Không chỉ là “biết kiềm chế cảm xúc”, đây còn là khả năng nhận biết, điều chỉnh và sử dụng cảm xúc một cách tích cực – để tạo ảnh hưởng tốt trong công việc và xây dựng các mối quan hệ hài hòa.
1. Quản lý cảm xúc bản thân. Nền tảng của sự chuyên nghiệp
Nhận biết và đặt tên cảm xúc của mình
Người có kỹ năng về cảm xúc và nhận thức cao không bao giờ để cảm xúc dẫn dắt hành động. Họ biết mình đang vui, buồn, lo lắng hay tức giận, và có thể gọi tên những cảm xúc ấy một cách rõ ràng.
Điều này giúp bạn dừng lại trước khi phản ứng, tránh những quyết định bốc đồng hay lời nói khiến người khác tổn thương.
Mẹo nhỏ: Hãy dành vài phút mỗi ngày để tự hỏi: “Mình đang cảm thấy gì? Vì sao?”. Việc nhận diện cảm xúc giúp bạn kiểm soát tốt hơn trước khi cảm xúc chi phối hành vi.
Kiểm soát cảm xúc tiêu cực
Ai cũng có lúc tức giận, thất vọng hay lo âu. Tuy nhiên, kỹ năng về cảm xúc và nhận thức giúp bạn chuyển hóa năng lượng tiêu cực thành tích cực.
Thay vì phản ứng ngay khi bị góp ý, hãy hít thở sâu, suy nghĩ khách quan rồi phản hồi sau. Cách này không chỉ giúp bạn bình tĩnh hơn mà còn thể hiện sự trưởng thành và chuyên nghiệp.
Gợi ý: Thực hành kỹ thuật “dừng – nghĩ – phản hồi”. Dừng 5 giây trước khi trả lời trong tình huống căng thẳng, bạn sẽ ngạc nhiên với hiệu quả của nó.
Duy trì thái độ tích cực trong công việc
Người có kỹ năng cảm xúc tốt thường lan tỏa năng lượng tích cực cho tập thể. Họ không phàn nàn, không đổ lỗi mà tập trung vào giải pháp.
Một thái độ tích cực không chỉ giúp bạn vượt qua thử thách, mà còn tạo niềm tin và cảm hứng cho đồng nghiệp xung quanh.
Mẹo chuyên gia: Bắt đầu ngày làm việc bằng một suy nghĩ biết ơn – dù nhỏ nhất. Tư duy tích cực hình thành từ những thói quen rất đơn giản.
2. Đọc vị và ảnh hưởng cảm xúc của người khác
Nhận biết trạng thái cảm xúc của đồng nghiệp
Trong giao tiếp, không phải ai cũng nói ra điều họ nghĩ. Người có kỹ năng về cảm xúc và nhận thức biết quan sát nét mặt, giọng nói, ánh mắt để hiểu được “cảm xúc ẩn sau lời nói”.
Nhận ra khi đồng nghiệp căng thẳng, sếp đang lo lắng hay khách hàng thiếu tin tưởng giúp bạn ứng xử tinh tế hơn và tránh gây hiểu lầm.
Truyền năng lượng tích cực cho nhóm
Cảm xúc có tính “lây lan”. Nếu bạn luôn vui vẻ, tự tin, mọi người xung quanh cũng sẽ cảm thấy dễ chịu và thoải mái hơn.
Ngược lại, nếu bạn căng thẳng hay than phiền, năng lượng tiêu cực sẽ lan tỏa khắp đội nhóm. Vì vậy, hãy chủ động lan truyền cảm xúc tích cực, đặc biệt khi nhóm đang chịu áp lực công việc.
Ví dụ: Một nụ cười, một lời động viên hay câu nói “Mình cùng cố thêm chút nữa nhé!” có thể thay đổi hoàn toàn không khí của cả buổi làm việc.
Tránh “lây nhiễm” cảm xúc tiêu cực
Trong công sở, đôi khi bạn phải tiếp xúc với người hay than phiền, tiêu cực. Người có kỹ năng về cảm xúc và nhận thức biết cách giữ khoảng cách cảm xúc, không để tâm trạng người khác ảnh hưởng đến mình.
Nếu thấy ai đó đang bực bội, đừng phản ứng cùng tần số cảm xúc đó. Hãy giữ bình tĩnh và hướng câu chuyện sang hướng tích cực hơn.
3. Xây dựng niềm tin và độ tin cậy cá nhân
Luôn giữ lời hứa – dù nhỏ nhất
Một người có EQ cao luôn hiểu rằng niềm tin được xây bằng hành động nhất quán. Dù chỉ là lời hứa nhỏ, việc giữ đúng cam kết thể hiện trách nhiệm và sự đáng tin cậy.
Trong môi trường công sở, người biết giữ lời luôn là người được đồng nghiệp và cấp trên tín nhiệm.
Trung thực trong mọi tình huống
Sự trung thực không chỉ là giá trị đạo đức mà còn là biểu hiện cao nhất của kỹ năng về cảm xúc và nhận thức.
Người trung thực biết nhìn nhận sai sót của mình, dám chịu trách nhiệm và học hỏi từ trải nghiệm. Điều đó giúp họ ngày càng trưởng thành và được tôn trọng hơn.
Bảo mật thông tin cá nhân và công việc
Một phần quan trọng của kỹ năng cảm xúc là tôn trọng ranh giới cá nhân. Biết điều gì nên chia sẻ, điều gì cần giữ kín là biểu hiện của sự tinh tế.
Trong công việc, hãy luôn cẩn trọng với những thông tin nhạy cảm – từ bí mật kinh doanh đến chuyện riêng tư của đồng nghiệp.
4. Rèn luyện kỹ năng về cảm xúc và nhận thức hằng ngày
Đây là nhóm kỹ năng không thể học trong một ngày, mà cần được rèn luyện liên tục qua trải nghiệm.
Một số cách thực hành đơn giản:
- Viết nhật ký cảm xúc mỗi ngày – giúp nhận diện trạng thái bản thân.
- Tập thiền hoặc hít thở sâu 10 phút/ngày để làm dịu tâm trí.
- Lắng nghe phản hồi từ người khác để hiểu cách mình đang được cảm nhận.
- Đọc sách về trí tuệ cảm xúc (Emotional Intelligence) để mở rộng nhận thức.
Hãy nhớ: người thành công không phải là người giỏi nhất, mà là người hiểu bản thân và hiểu người khác sâu sắc nhất.
Kết luận: Làm chủ cảm xúc – Chìa khóa của thành công bền vững
Trong thời đại công việc áp lực và tốc độ, kỹ năng về cảm xúc và nhận thức chính là “vũ khí mềm” giúp bạn giữ cân bằng và tiến xa hơn.
Khi bạn biết quản lý cảm xúc, thấu hiểu người khác và hành động một cách tỉnh táo, bạn sẽ trở thành người được tin tưởng, tôn trọng và có ảnh hưởng tích cực trong mọi môi trường.
Rèn luyện kỹ năng này không chỉ giúp bạn làm việc hiệu quả hơn, mà còn giúp bạn sống hạnh phúc và bình an hơn mỗi ngày.
