5 kỹ năng dân kế – kiểm – tài chính nhất định phải biết

Vì sao nhân sự kế toán – kiểm toán – tài chính phải có năng lực toàn diện

Trong hệ thống vận hành của doanh nghiệp, bộ phận kế toán – kiểm toán – tài chính đóng vai trò trung tâm trong việc ghi nhận, phân tích và kiểm soát thông tin tài chính. Dữ liệu mà họ xử lý không chỉ phục vụ cho báo cáo thuế, mà còn là nền tảng để lãnh đạo đưa ra quyết định chiến lược. Vì vậy, việc sở hữu các kỹ năng toàn diện không còn là lợi thế, mà là yêu cầu bắt buộc.

Điểm đặc biệt của lĩnh vực này là tốc độ thay đổi nhanh: quy định pháp luật thường xuyên cập nhật, chuẩn mực kế toán mở rộng, công nghệ tự động hóa phát triển và yêu cầu minh bạch tài chính ngày càng cao. Do đó, nếu người làm nghề không kịp thích ứng, họ dễ bị tụt lại phía sau hoặc gặp sai sót ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh nghiệp.

5 kỹ năng dân kế – kiểm – tài chính nhất định phải biết

Kỹ năng 1: Nắm vững nghiệp vụ kế toán và quy định pháp luật liên quan

Đây là nền tảng cốt lõi. Người làm kế toán – kiểm toán – tài chính cần hiểu sâu về nghiệp vụ, đồng thời cập nhật liên tục các văn bản pháp luật để đảm bảo tính tuân thủ.

Kiến thức nghiệp vụ phải nắm

Đối với kế toán:

• Quy trình ghi nhận chứng từ và kiểm tra tính hợp lệ.

• Phân loại và hạch toán các giao dịch kinh tế phát sinh.

• Lập báo cáo tài chính: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

• Đối chiếu nội bộ, kiểm tra số liệu, điều chỉnh sai sót.

• Kiểm soát công nợ, theo dõi thu – chi và dòng tiền.

Đối với kiểm toán:

• Nguyên tắc độc lập nghề nghiệp.

• Phân tích rủi ro, đánh giá kiểm soát nội bộ.

• Lập kế hoạch và chương trình kiểm toán.

• Kiểm thử chi tiết và thu thập bằng chứng kiểm toán.

• Lập báo cáo kiểm toán khách quan.

Đối với tài chính doanh nghiệp:

• Lập kế hoạch tài chính và dự báo dòng tiền.

• Xây dựng ngân sách hoạt động.

• Phân tích hiệu quả đầu tư, kiểm soát chi phí và chỉ số tài chính.

• Đánh giá sức khỏe tài chính và đề xuất phương án tối ưu vốn.

Kiến thức pháp luật quan trọng

Một số mảng cần cập nhật thường xuyên:

• Luật kế toán

• Luật thuế giá trị gia tăng

• Thuế thu nhập doanh nghiệp

• Thuế thu nhập cá nhân

• Hóa đơn điện tử

• Bảo hiểm xã hội

• Quy định về chuyển giá

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam và thông tư điều chỉnh

Việc cập nhật chậm hoặc không chính xác có thể khiến doanh nghiệp bị truy thu thuế, xử phạt hành chính và mất uy tín với cơ quan quản lý.

Cách rèn luyện kỹ năng

• Tham gia các khóa cập nhật chính sách thuế hằng năm.

• Đọc báo cáo tài chính của doanh nghiệp lớn để hiểu cách trình bày.

• Tự hạch toán lại các nghiệp vụ mẫu để tăng khả năng xử lý tình huống.

• Theo dõi các cổng thông tin của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế.

Kỹ năng 2: Phân tích số liệu và đọc báo cáo tài chính chuyên sâu

Doanh nghiệp hiện đại cần nhân sự không chỉ biết ghi nhận mà còn phân tích và đưa ra đánh giá. Đây là lý do kỹ năng phân tích tài chính trở thành tiêu chí quan trọng khi tuyển dụng.

Các năng lực phân tích cần có

• Phân tích khả năng thanh toán qua các chỉ số tài chính.

• Đánh giá mức độ an toàn vốn và rủi ro tài chính.

• Nhận diện xu hướng doanh thu, chi phí và lợi nhuận.

• Đo lường hiệu quả sử dụng tài sản và nguồn vốn.

• Phân tích dòng tiền thực để dự báo nhu cầu vốn.

Tại sao kỹ năng này quan trọng

• Giúp lãnh đạo nhìn thấy bức tranh toàn diện.

• Hỗ trợ kế hoạch ngân sách, kiểm soát chi phí.

• Phát hiện sớm sai lệch số liệu hoặc rủi ro dòng tiền.

• Tăng khả năng thuyết phục khi làm việc với ngân hàng, đối tác, kiểm toán.

Khi doanh nghiệp phát triển, yêu cầu phân tích tài chính ngày càng rõ rệt. Người làm nghề không chỉ “ghi chép đúng” mà còn phải “phân tích đúng”.

Công cụ hỗ trợ phân tích

• Excel nâng cao

• Power BI hoặc Google Data Studio

• Phần mềm kế toán chuyên sâu

• Mô hình phân tích 5C, mô hình Dupont, chỉ số ROE, ROA

Cách rèn luyện

• Đọc báo cáo tài chính của các công ty niêm yết.

• Tự thực hành lập mô hình tài chính đơn giản.

• Theo dõi các khóa học phân tích số liệu.

• Trao đổi với bộ phận kinh doanh để hiểu bức tranh vận hành.

Kỹ năng 3: Sử dụng thành thạo phần mềm kế toán và công nghệ tài chính

Kế toán – kiểm toán – tài chính là một trong những ngành chịu tác động mạnh nhất từ chuyển đổi số. Việc thành thạo phần mềm không chỉ giúp giảm sai sót mà còn tăng tốc độ và tính chính xác trong quá trình xử lý dữ liệu.

Phần mềm quan trọng cần nắm

Phần mềm kế toán

• Misa

• Fast

• Bravo

• SAP Business One

• Odoo

• các phần mềm quản trị ERP tích hợp

Phần mềm hỗ trợ phân tích dữ liệu

• Excel chuyên sâu (Pivot, Index Match, Power Query)

• Phần mềm BI

• Công cụ Dashboard tự động

Công cụ liên quan hồ sơ – chứng từ

• Hóa đơn điện tử

• Chữ ký số

• Phần mềm khai thuế

Lợi ích khi sử dụng thành thạo công nghệ

• Tự động hóa quy trình

• Giảm phụ thuộc vào xử lý thủ công

• Hạn chế lỗi nhập liệu

• Tăng hiệu quả báo cáo

• Rút ngắn thời gian đối chiếu và tổng hợp

Cách rèn luyện hiệu quả

• Cập nhật phiên bản mới của phần mềm định kỳ.

• Đăng ký khóa học thực hành mô phỏng quy trình kế toán trên phần mềm.

• Tự tạo mẫu báo cáo tự động trên Excel.

• Xây dựng quy trình chuẩn giữa phần mềm kế toán và ERP để tối ưu luồng dữ liệu.

 Kỹ năng 4: Giao tiếp chuyên nghiệp và phối hợp liên phòng ban

Nhiều người lầm tưởng rằng kế toán chỉ làm việc với số liệu. Thực tế, nhân sự ngành này làm việc với rất nhiều bộ phận: nhân sự, mua hàng, bán hàng, kho, ban giám đốc, kiểm toán, cơ quan thuế và cả nhà cung cấp. Do đó, kỹ năng giao tiếp chuyên nghiệp là yêu cầu bắt buộc.

Các tình huống giao tiếp thường gặp

• Giải thích quy định tài chính cho bộ phận kinh doanh.

• Yêu cầu chứng từ hợp lệ từ bộ phận mua hàng.

• Phối hợp kiểm kê với bộ phận kho.

• Trình bày số liệu với lãnh đạo.

• Làm việc với kiểm toán độc lập.

• Trả lời văn bản từ cơ quan thuế.

Giao tiếp chuyên nghiệp giúp ích như thế nào

• Giảm hiểu nhầm giữa các phòng ban.

• Tăng tốc độ xử lý công việc.

• Nâng cao hình ảnh chuyên nghiệp của bộ phận tài chính.

• Tạo uy tín cá nhân, thuận lợi trong thăng tiến.

• Hỗ trợ đàm phán với khách hàng và đối tác.

Kỹ năng mềm cần thiết

• Lắng nghe chủ động

• Giải thích rõ ràng, dễ hiểu

• Giao tiếp qua email chuyên nghiệp

• Kỹ năng trình bày báo cáo

• Kỹ năng kiểm soát cảm xúc khi xử lý tranh chấp chứng từ

Cách rèn luyện

• Ghi chép lại quy trình giao tiếp nội bộ để chuẩn hóa cách làm việc.

• Tham gia khóa học giao tiếp nơi công sở.

• Thực hành trình bày số liệu trước nhóm nhỏ.

• Luyện cách gửi email chuẩn mực, súc tích, rõ ràng.

Kỹ năng 5: Kiểm soát nội bộ và tư duy quản trị rủi ro tài chính

Ngành kế – kiểm – tài chính liên quan trực tiếp đến tiền, dữ liệu và tính minh bạch. Vì vậy, kỹ năng kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro là yêu cầu quan trọng để đảm bảo hoạt động vận hành chuẩn mực.

Những năng lực cần có

• Xác định điểm rủi ro trong quá trình thu – chi.

• Kiểm tra tính tuân thủ của chứng từ và quy trình.

• Phân quyền đúng người, đúng trách nhiệm để tránh xung đột lợi ích.

• Giám sát tài sản và hàng tồn kho.

• Kiểm soát quy trình thanh toán và phê duyệt.

Tư duy quản trị rủi ro tài chính

• Nhận diện rủi ro theo mức độ ưu tiên.

• Xác định nguyên nhân gốc rễ của sai lệch.

• Đề xuất biện pháp giảm thiểu rủi ro.

• Theo dõi và đánh giá hiệu quả của giải pháp.

Vai trò quan trọng trong doanh nghiệp

• Giảm thất thoát tài sản

• Hạn chế gian lận

• Đảm bảo tuân thủ pháp luật

• Tăng tính minh bạch khi làm việc với đối tác

• Giúp lãnh đạo đưa ra quyết định chính xác

Cách rèn luyện kỹ năng kiểm soát nội bộ

• Nghiên cứu sơ đồ tổ chức để hiểu luồng kiểm soát.

• Ghi nhận chi tiết điểm rủi ro phát sinh trong quá trình làm việc.

• Tham khảo mô hình kiểm soát nội bộ COSO.

• Tự xây dựng checklist kiểm tra cho từng quy trình.

Những sai lầm phổ biến khiến nhân sự kế – kiểm – tài chính khó phát triển

Chỉ tập trung vào nhập liệu mà không phân tích số liệu: Nhiều người mãi làm công việc ghi chép, không đầu tư nâng cao tư duy phân tích nên khó được đánh giá cao.

Không cập nhật luật kịp thời: Sai sót trong thuế và chứng từ là nguyên nhân chính dẫn đến phạt chậm nộp hoặc sai kê khai.

Thiếu giao tiếp với phòng ban khác: Điều này gây hiểu nhầm, chậm tiến độ và làm giảm hiệu suất toàn bộ bộ phận.

Ngại ứng dụng công nghệ mới: Người chậm thích nghi thường bị thay thế khi doanh nghiệp chuyển đổi số.

Thiếu tư duy kiểm soát rủi ro: Kế toán giỏi không phải người ghi sổ chính xác nhất, mà là người giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro nhiều nhất.

Lộ trình phát triển nghề nghiệp cho người làm kế – kiểm – tài chính

Giai đoạn 1: Mới vào nghề

• Thành thạo nghiệp vụ cơ bản

• Nắm vững phần mềm kế toán

• Tập kiểm tra chứng từ đúng chuẩn

• Học cách đọc báo cáo tài chính đơn giản

Giai đoạn 2: Chuyên viên

• Phân tích số liệu

• Hỗ trợ lập ngân sách

• Cải thiện quy trình tài chính

• Phối hợp tốt với các bộ phận

Giai đoạn 3: Trưởng nhóm

• Kiểm soát rủi ro

• Lập báo cáo chuyên sâu

• Quản lý đội nhóm

• Làm việc trực tiếp với ban giám đốc

Giai đoạn 4: Quản lý

• Xây dựng chiến lược tài chính

• Đề xuất phương án tối ưu vốn

• Phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ

• Tư vấn rủi ro và tài chính cho doanh nghiệp

Kết luận

Ngành kế – kiểm – tài chính đòi hỏi sự chính xác, chuyên nghiệp và tư duy cập nhật liên tục. Năm kỹ năng quan trọng gồm:

• Nắm vững nghiệp vụ và pháp luật

• Phân tích số liệu

• Sử dụng công nghệ

• Giao tiếp và phối hợp liên phòng ban

• Kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro

Khi phát triển đầy đủ các nhóm năng lực này, người làm nghề không chỉ hoàn thành công việc chính xác mà còn có khả năng tiến xa trong sự nghiệp, trở thành nhân sự chiến lược trong tổ chức.

Nguồn: kinhnghiem.vn